De bestreden uitingen

Het betreft (1) een televisie-commercial en (2) een publicatie op de website http://www.medicalfacts.nl/2012/07/13/vaginale-schimmelinfectie-komt-uit-taboesfeer/, die beide betrekking hebben op het geneesmiddel ‘Canesten Gyno’ van Bayer.

• (1) 
  De televisie-commercial

In de televisie-commercial komt een vrouw in beeld, die zegt:

“Ik wil me niet verstoppen. Dit is voor alle vrouwen. Het begint met vervelende jeuk hier, een branderig gevoel en witte afscheiding. Oorzaken kunnen zijn: hormonale schommelingen, stress, of gebruik van anti-biotica. Maar: geen paniek. Nu is er Canesten Gyno. Een effectieve behandeling, doodt de schimmel en geeft een snelle verlichting van de jeuk. Verkrijgbaar als crème of tablet. Canesten Gyno crème of tablet. Nu zonder recept.”

Aan het eind van de commercial staat onder meer onderin beeld de mededeling:

“Dit is een geneesmiddel. Lees voor gebruik de bijsluiter”.

• (2) 
  De publicatie op www.medicalfacts.nl

In de publicatie op www.medicalfacts.nl staat onder de kop “Vaginale schimmelinfectie komt uit taboesfeer”:

 “Dit is een origineel bericht van Bayer BV”

Voor het eerst middel tegen vaginale schimmelinfectie bij drogist en anoniem verkrijgbaar

Vanaf heden kunnen vrouwen zonder doktersrecept een geneesmiddel tegen vaginale schimmelinfectie kopen bij de drogist en de apotheek. Dit volwaardige geneesmiddel Canesten Gyno van Bayer stopt in korte tijd de groei van de schimmel, doodt deze en verlicht zo snel de jeuk. Vaginale schimmelinfecties kunnen ontstaan door hormonale schommelingen, stress of het gebruik van antibiotica. Zeker de helft van alle vrouwen heeft er wel eens last van en velen voelen zich opgelaten om naar de dokter te gaan met klachten zoals jeuk, een branderig gevoel en witte afscheiding. Zelfs een recept vragen aan de dokter kan leiden tot schaamte. Een probleem dat is opgelost door dit vrij en anoniem verkrijgbare middel.

Vervelende aandoening

Een vaginale schimmel is een vooral vervelende, maar ongevaarlijke aandoening die niet altijd vanzelf verdwijnt en zelfs herhaaldelijk kan terugkomen. Symptomen zijn snel herkenbaar, zoals jeuk, een branderig gevoel en witte (geurloze) afscheiding. Zeker de helft van alle vrouwen krijgt in haar leven wel eens een vaginale schimmelinfectie (…).

Schaamte

De introductie voor aanvang van de vakantieperiode komt op een juist moment. Tijdens de vakantie of op reis kan een vaginale schimmel infectie natuurlijk heel vervelend zijn. Vrouwen kunnen Canesten Gyno van tevoren bij de drogist of apotheek verkrijgen en het product makkelijk mee op reis nemen. Zo hoeven ze in het buitenland niet naar de dokter met deze vervelende infectie, maar kunnen ze het zelf behandelen.

“Veel vrouwen herkennen snel de symptomen en zullen opgelucht zijn dat ze een vaginale schimmel nu zelf, zonder doktersrecept, effectief kunnen behandelen”, aldus (…), hoofd van het Medical Team van Bayer Consumer Care. Veel vrouwen kunnen zich opgelaten voelen om naar de dokter te gaan met klachten zoals jeuk, een branderig gevoel en witte afscheiding. Zelfs een recept vragen kan voor schaamte zorgen. “Er rust nog altijd een taboe op dit onderwerp. Nu is het middel vrij en anoniem te verkrijgen.”

De klacht

De Commissie vat de klacht als volgt samen.

• a.    Patiënten kunnen niet goed beoordelen of een infectie ernstig is of niet en of deze behandeld dient te worden. Misbruik of verkeerd gebruik kan tot complicaties leiden, maar ook tot meer resistentie van microben en schimmels.

• b.    Schimmelinfecties ontstaan niet door hormonale schommelingen, stress of het gebruik van antibiotica, zoals wordt gezegd in de reclame. Deze ontstaan uitsluitend door de aanwezigheid van schimmelsporen. Uitbraak van een uitgebreide of ernstige infectie kan beïnvloed worden door andere zaken, meestal voortkomend uit een verminderde lichamelijke weerstand.

• c.    Voor een niet-arts is het moeilijk om vast te stellen of de schimmel gevoelig is voor de medicatie of resistent is en of het van belang is om de kuur af te maken of zelfs te verlengen.

• d.    Er wordt geen vermelding gemaakt van het gevaar voor de ongeboren vrucht dat speelt indien de betreffende patiënt zwanger is.

• e.    Ook wordt er niet op gewezen dat, wanneer het middel niet helpt, alsnog de dokter dient te worden bezocht.

• f.     Dat, zoals wordt gesteld, velen zich opgelaten voelen om naar de dokter te gaan met klachten zoals jeuk, is geen reden om geen professionele hulp in te schakelen. Evenmin moet men bij onschuldige jeuk direct medicijnen tegen schimmel gaan gebruiken.

• g.    Er wordt geappelleerd aan angst en onzekerheid.

• h.    Een schimmelinfectie wordt ‘onschuldig maar vervelend’ genoemd. Men is onduidelijk over de naam van de schimmelinfectie. Mogelijk doelt men op ‘Candida Albicans’, maar deze infectie is niet onschuldig wanneer de natuurlijke afweer van de patiënt sterk is gedaald door een andere ziekte of gebruik van medicijnen.

• i.      Clotrimazol veroorzaakt veelal dezelfde bijwerkingen als de klachten waarvoor het in eerste instantie wordt gebruikt. De huisarts of specialist kan veel beter beoordelen of klachten bij vrouwen onschuldig zijn of dat medicijnen dienen te worden gebruikt.

De Keuringsraad KOAG/KAG, brief van 22 augustus 2012

De televisie-commercial valt onder de competentie van de Keuringsraad Openlijke Aanprijzing Geneesmiddelen (KOAG). De onderhavige commercial is ter goedkeuring  voorgelegd en getoetst aan de Code voor de Publieksreclame voor Geneesmiddelen. De commercial is op 23 april 2012 voorzien van een nummer.

De geneesmiddelen Canesten Gyno crème 10 mg/g en Canesten Gyno 1 tablet 500 mg hebben van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) recentelijk de status “uitsluitend apotheek of drogist” gekregen, wat betekent dat deze zonder tussenkomst van een arts kunnen worden aangeschaft (zelfzorggeneesmiddel) en dat er publieksreclame voor mag worden gemaakt. Het is in publieksreclame niet verplicht om alle informatie omtrent een geneesmiddel te vermelden. Uitsluitend de werkzame stof en de indicaties en contra-indicaties dienen te worden vermeld, met uitzondering van overgevoeligheid voor de werkzame stof. Canesten Gyno kent dergelijke contra-indicaties niet. Door de verplichte vermelding “Lees voor gebruik de bijsluiter” of in het geval van tv-reclame “Lees voor het kopen de aanwijzingen op de verpakking” wordt de consument aangespoord alle overige voor een goed gebruik belangrijke informatie te raadplegen, hetgeen voldoet aan artikel 9.1 en 9.6 van de bijzondere Reclame Code CPG.

Een deel van de bezwaren betreft een artikel op de website www. medicalfacts.nl. Nu deze website is gericht op professionals, betreft het geen publieksreclame. Deze onderdelen van de klacht worden daarom buiten beschouwing gelaten.

De KOAG is van mening dat de tv-commercial voldoet aan de geldende wet- en regelgeving in het algemeen en aan de Bijzondere Reclame Code CPG in het bijzonder.

De Keuringsraad KOAG/KAG, brief van 11 september 2012

Indien de uiting op de website gericht zou zijn op het publiek, dan valt de uiting onder de competentie van de KOAG.

Wanneer de uiting op de website aan de Keuringsraad zou worden voorgelegd, dan zou de raad deze niet van een toelating voorzien. In de tekst ontbreken de verplichte vermeldingen en dit is in strijd met artikel 9 van de Bijzondere Reclame Code CPG (Code Publieksreclame Geneesmiddelen). Voorts wordt in het artikel zeer de nadruk gelegd op het feit dat men niet meer naar de dokter hoeft voor een recept. Dit is waar, maar bij de beoordeling zou de Keuringsraad vragen dit minder nadrukkelijk te positioneren in verband met artikel 14 CPG. In het artikel op de website komt eveneens naar voren dat het geneesmiddel meegenomen kan worden op vakantie, waardoor men bij een eventuele vaginale schimmelinfectie niet eerst naar een dokter hoeft. Ook hier zou worden gevraagd om een aanpassing van de tekst in verband met artikel 10 CPG.

Reactie klager van 22 september 2012

Klager reageert op de brieven van de Keuringsraad en licht zijn klacht nader toe.

Aanvullende brief Keuringsraad KOAG/KAG van 9 oktober 2012

In juni 2012 heeft Bayer een persbericht met betrekking tot Canesten Gyno ter beoordeling aan de Keuringsraad voorgelegd. Het persbericht is anders opgesteld dan het bericht dat is geplaatst op www.medicalfacts.nl. De Keuringsraad is van mening dat het persbericht dat eerder ter beoordeling is voorgelegd genuanceerder is opgesteld en inclusief de aangegeven wijzigingen voldoet aan de CPG. Dit is niet het geval voor het bericht op de website.

Verweer

Verweer Bayer

Namens Bayer wordt aan de hand van de klacht, puntsgewijs en gemotiveerd verweer gevoerd.

Voor zover van belang voor deze beslissing zal hierna in het oordeel nader op het verweer worden ingegaan.

Verweer MedicalFacts

Het verweer van MedicalFacts luidt – samengevat – als volgt.

Medicalfacts.nl is een nieuwswebsite voor zorgprofessionals, hetgeen duidelijk te lezen is op de website. De site is niet gericht op zorgconsumenten. Daarnaast is Bayer zelf verantwoordelijk voor de inhoud van het bericht, dat – blijkens de eerste zin – een “origineel bericht van Bayer BV” betreft.

Voorts betreft het een ‘OTC’ product en is het derhalve bedoeld voor ‘zelfdokteren’. Voor zover verweerder kan beoordelen, voldoet het bericht volledig aan de vereisten die daaraan zijn gesteld.

De mondelinge behandeling

Het verweer van Bayer wordt nader toegelicht.

Voor zover van belang voor de beslissing zal in het oordeel nader worden ingegaan op hetgeen namens Bayer ter vergadering is aangevoerd.

Het oordeel van de Commissie 

A

Met betrekking tot de televisie-commercial (1) is komen vast te staan dat sprake is van een op het publiek gerichte reclame voor een geneesmiddel, en dat deze voorafgaand aan het tonen daarvan, is goedgekeurd door de Keuringsraad KOAG/KAG.

B

Met betrekking tot de publicatie op de website www.medicalfacts.nl
(2) is door beide verweerders aangevoerd dat geen sprake is van op het publiek gerichte reclame. De Commissie is echter een ander oordeel toegedaan.

Zowel uit de inhoud van het bericht als uit de informatie op www.medicalfacts.nl/over-ons-stichting-medicalfacts-janine-budding/ waar Medical Facts in haar verweer naar verwijst, blijkt naar het oordeel van de Commissie dat de betreffende publicatie, behalve op ‘professionals’ in de zorg, tevens voor anderen is bestemd dan beroepsbeoefenaren, zijnde artsen, apothekers, tandartsen, verloskundigen, verpleegkundigen en drogisten. In dit verband acht de Commissie het volgende van belang.

• –       Op de website onder ‘Over ons’ wordt over Medicalfacts.nl onder meer gesteld: “Het aantal bezoekers neemt maandelijks toe. Naast medici wordt de site bezocht door velerlei disciplines, zowel door zorgverzekeraars als beleidsmakers adviesburo’s en overheidsinstellingen en een grote groep andere belangstellenden”.

• –       In de publicatie wordt reclame gemaakt voor een geneesmiddel dat door een consument zonder doktersrecept kan worden aangeschaft. In voor de gemiddelde consument begrijpelijke taal wordt onder meer uitgelegd wat de symptomen zijn van een vaginale schimmelinfectie en hoe deze kan worden behandeld zonder tussenkomst van een dokter.

• –       Op de website wordt tevens reclame gemaakt voor andere (genees)middelen, die door consumenten door middel van een link naar een webshop kunnen worden besteld.

Gelet op het voorgaande is de Commissie van oordeel dat de reclame op de website, en in het bijzonder de onderhavige publicatie (ook) is gericht op publiek en dat deze derhalve dient te worden beschouwd als publieksreclame in de zin van artikel 1 van de Code Publieksreclame Geneesmiddelen (CPG).

Het voorgaande brengt mee dat beide genoemde reclame-uitingen dienen te worden getoetst aan de CPG.

C

Niet in geding is dat de tv-commercial afkomstig is van Bayer. Naar het oordeel van de Commissie is voorts aannemelijk geworden dat MedicalFacts op de inhoud van de bestreden uiting op de website geen enkele invloed heeft gehad. Gelet op hierop, acht de Commissie ook voor deze reclame-uiting alleen Bayer verantwoordelijk.

D

In het voornoemde kader oordeelt de Commissie met betrekking tot de onder a) tot en met h) genoemde klachten, die betrekking hebben op beide uitingen, als volgt.

Ad a), c), f), h) en i)

De klachten zoals beschreven onder a), c), f), h) en i) zijn alle hoofdzakelijk gebaseerd op klagers standpunt dat men bij de genoemde klachten beter eerst een dokter kan bezoeken.

Naar is komen vast te staan heeft het betreffende geneesmiddel van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) de status ‘uitsluitend apotheek of drogist’ gekregen, hetgeen betekent dat het zonder tussenkomst van een arts kan worden aangeschaft en dat er publieksreclame voor mag worden gemaakt. Voor zover de bezwaren van klager verband houden met het feit dat hij het oneens is met het oordeel dat sprake is van een zelfzorggeneesmiddel, hetgeen niet aan de Commissie is om te beoordelen, dienen deze derhalve te worden afgewezen.

De status van zelfzorggeneesmiddel laat onverlet, dat op grond van artikel 14 CPG reclame niet mag vermelden of de indruk wekken dat een medisch onderzoek overbodig is. In het artikel op de website wordt op verschillende plaatsen op nadrukkelijke wijze erop gewezen dat een recept vragen aan de dokter kan leiden tot schaamte, waarbij tevens wordt vermeld dat dit vrij verkrijgbare middel dat probleem zou oplossen. Voorts wordt gezegd dat men ‘het product makkelijk mee op reis (kan) nemen’ en dat vrouwen zo ‘in het buitenland niet naar de dokter’ hoeven ‘met deze vervelende infectie. Naar het oordeel van de Commissie wordt aldus de indruk gewekt dat een medisch onderzoek overbodig is en zijn deze mededelingen op de website derhalve in strijd met het bepaalde in artikel 14 CPG.

Ad b)

In beide uitingen wordt meegedeeld dat schimmelinfecties ‘kunnen’ ontstaan door hormonale schommelingen, stress of het gebruik van antibiotica. Naar door Bayer voldoende onderbouwd is gesteld en naar door klager niet is weersproken, kunnen schimmelinfecties ontstaan onder invloed van genoemde oorzaken. Gelet hierop acht de Commissie het hierover in de uitingen gezegde niet onjuist en dient de klacht op dit punt te worden afgewezen.

Ad d) en e)

Naar door adverteerder is aangevoerd wordt er in de bijsluiter op gewezen dat tijdens de zwangerschap het middel uitsluitend op advies van de arts mag worden gebruikt. In de televisie-commercial wordt op voldoende duidelijke wijze verwezen naar deze bijsluiter, hetgeen in overeenstemming is met artikel 9 CPG.

In de publicatie op de website wordt echter niet verwezen naar de bijsluiter, noch naar de verpakking. Op dit punt is deze reclame-uiting derhalve in strijd met artikel 9 CPG.

Ad g)

De reclame-uitingen zijn beide niet van dien aard dat deze zonder te rechtvaardigen redenen appelleren aan gevoelens van angst of bijgelovigheid zoals bedoeld in artikel 6 van de Nederlandse Reclame Code (NRC).

De beslissing

Gelet op het voorgaande acht de Commissie de reclame-uiting op www.medicalfacts.nl, op bovengenoemde punten zoals genoemd onder ‘Ad a), c), f), h) en i)’ in strijd met artikel 14 CPG en op de punten zoals genoemd onder ‘Ad d) en e)’ in strijd met artikel 9 CPG.

Zij beveelt Bayer aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.

Voor het overige wijst de Commissie de klacht af.