De bestreden reclame-uiting

Het betreft een reclamebord, aangebracht bij een Shell tankstation in Drunen. Op dit bord staat:

“GRATIS Carwash

Tegen inlevering van Airmiles”, met daaronder het logo van Airmiles.

De klacht

De klacht wordt als volgt samengevat.

Air Miles vertegenwoordigen een waarde. Daarom is het begrip “Gratis” niet juist en vindt  klager de uiting misleidend.

Het verweer

Het verweer wordt als volgt samengevat.

Air Miles spaarders verkrijgen Air Miles indien zij producten aanschaffen bij de bedrijven die verbonden zijn aan dit spaarprogramma (www.airmiles/partners.nl). Shell is een partner van dit programma en bezoekers van haar tankstations verkrijgen Air Miles op hun aankopen. Op voornoemde website is ook vermeld waar men Air Miles kan inwisselen.

Bij Shell ontvangt een bezoeker 1 Air Mile op elke liter brandstof die hij/zij tankt, en in geval van Shell V-power ontvangt men 2 Air Miles per liter. Bij aankopen in de Shellshop ontvangt men 1 Air Mile per € 2,- die wordt uitgegeven. Indien de bezoeker deelneemt aan het Air Miles spaarprogramma verkrijgt hij/zij de bijbehorende Air Miles automatisch door middel van het scannen van de Air Miles pas. De bezoeker betaalt niet een extra bedrag om Air Miles te verkrijgen. Hij/zij verkrijgt de Airmiles gratis, aldus Shell. De verkregen Air Miles vertegenwoordigen echter wel degelijk een waarde.

De huidige communicatie van Shell, gericht op haar publiek, is als volgt: “100% korting bij het inwisselen van Air Miles”. Het bord dat op het in de klacht bedoelde tankstation heeft gehangen (en dat inmiddels is weggehaald) was daarom niet in lijn met de standaard communicatie van Shell. Het bord wijst er echter wel op dat je door het inwisselen van Air Miles – die een klant gratis heeft ontvangen als tegenprestatie voor het aankopen van benzine/shop artikelen – niets hoeft te betalen voor een carwash. De waarde van de in te wisselen Air Miles is gelijk aan de prijs van de carwash.

Gelet op het bovenstaande meent Shell dat hoewel de communicatie niet geheel in lijn was met de voorgeschreven wijze van communiceren – “gratis” tegenover “100% korting” – het eindresultaat hetzelfde is. Door het inwisselen van Air Miles kan de klant een gratis carwash krijgen. De inmiddels weggehaalde boodschap “gratis carwash tegen inlevering van Air Miles” is ongelukkig geformuleerd, maar niet misleidend, aldus Shell.

Het oordeel van de Commissie

Naar aanleiding van de onderhavige klacht dient de vraag te worden beantwoord of de mededeling

“GRATIS Carwash

Tegen inlevering van Airmiles”

misleidend is als bedoeld in artikel 8.5, Bijlage 1 onder 19 NRC. De Commissie oordeelt daarover als volgt.

Artikel 8.5 NRC luidt:
“Onder alle omstandigheden misleidend zijn de wijzen van reclame maken als opgenomen in Bijlage 1 bij de Nederlandse Reclame Code.

Bijlage 1 onder 19 NRC luidt:

“Onder alle omstandigheden misleidende reclame:

(..)

19. Een product als “gratis”, “voor niets”, kosteloos” en dergelijke omschrijven als de consument iets anders moet betalen dan de onvermijdelijke kosten om in te gaan op het aanbod en het product af te halen dan wel dit te laten bezorgen”.

De tekst van punt 19 komt overeen met de tekst van “Punt 20 van bijlage I” van de Richtlijn 2005/29/EG betreffende oneerlijke handelspraktijken”. De toelichting bij deze bepaling, opgenomen in de “RICHTSNOEREN VOOR DE TENUITVOERLEGGING/TOEPASSING VAN” van voornoemde richtlijn, luidt, voor zover hier van belang, als volgt:

“Dit verbod is gebaseerd op het idee dat de consument bij de bewering dat iets “gratis” is, ook precies dat verwacht, dus dat hij iets krijgt zonder in ruil daarvoor geld te hoeven geven. Dit betekent dat een aanbieding alleen als gratis kan worden omschreven, als de consument niet meer hoeft te betalen dan:

de minimale, onvermijdelijke kosten om in te gaan op het aanbod (bv. de actuele openbare posttarieven, de telefoonkosten tot en met het normale nationale tarief of de minimale, onvermijdelijke kosten van het versturen van een sms);

de werkelijke/reële vracht- of bezorgkosten;

de eventuele reiskosten, met inbegrip van bijkomende kosten, als de consument het aanbod ophaalt”.

Handelaren mogen bijgevolg geen verpakkings- behandelings- of administratiekosten in rekening brengen voor een product dat als “gratis” wordt verhandeld”.

Naar het oordeel van de Commissie moet bij de beantwoording van de vraag of een reclame-uiting in strijd is met artikel 8.5, Bijlage 1 (waaronder punt 19) NRC mede acht  worden geslagen op voornoemde “RICHTSNOEREN VOOR DE TENUITVOERLEGGING/TOEPASSING VAN” Richtlijn 2005/29/EG betreffende oneerlijke handelspraktijken. Uit die richtsnoeren blijkt dat de Europese wetgever bij het misleidend gebruik van het woord ‘gratis’ doelt op de situatie dat de consument toch (verborgen) geld moet betalen voor een bepaald product en dat de adverteerder met dat geld wordt verrijkt. Als voorbeeld kan dienen het geval dat een consument € 10,00 aan verzendkosten voor een geadverteerd “gratis product” moet betalen, terwijl de daadwerkelijke verzendkosten slechts € 5,00 bedragen. Dan is het product niet gratis. Anderzijds betekent deze uitleg dat als een consument een product daadwerkelijk voor niets krijgt, dus zonder dat hij extra respectievelijk verborgen kosten hoeft te betalen, het op grond van de huidige regelgeving is toegestaan dat product als gratis aan te duiden. Daarbij maakt het niet uit of de consument het gratis product direct verkrijgt of dat voor een gratis product kan worden gespaard. Uiteraard is het wel zo dat een volle spaarkaart of een bepaalde hoeveelheid verzamelde spaarpunten een bepaalde waarde vertegenwoordigt, omdat je er op een bepaald moment een product mee kan uitkiezen. Dit laat echter onverlet dat die waarde ‘gratis’ is verkregen. Het met die spaarkaart/spaarpunten verkregen product heeft de consument dus niets gekost. Dit is anders als de consument voor het verkrijgen van de spaarpunten/zegels een bedrag in geld moet betalen of als dat indirect gebeurt, bijvoorbeeld als adverteerder een prijsverhoging doorvoert om het daarna “gratis” weg te geven product terug te verdienen. Dan is de consument immers een (extra) bedrag kwijt (waarmee adverteerder is verrijkt) en is het product niet gratis te noemen.         

Met inachtneming van dit juridisch kader moet de uiting in kwestie worden beoordeeld. De consument moet “Airmiles” inleveren om gebruik te kunnen maken van de in de uiting bedoelde Carwash. In haar verweer heeft Shell -samengevat- meegedeeld dat deelnemers aan het Air Miles spaarprogramma bij aankopen de bijbehorende Air Miles automatisch door middel van het scannen van de Air Miles pas verkrijgen, dat men hiervoor geen extra bedrag hoeft te betalen en dat men de Air Miles aldus gratis verkrijgt. De waarde van de in dit geval in te wisselen Air Miles is gelijk aan de prijs van de carwash, zo heeft Shell meegedeeld.

Uit deze toelichting volgt dat Shell de carwash naar het oordeel van de Commissie als ‘gratis’ mag aanduiden. De consument heeft voor het gebruik van de carwash immers geen geld betaald, noch bij het verkrijgen van de Air Miles noch bij de inlevering daarvan. Dat de gespaarde Air Miles een bepaalde waarde vertegenwoordigen, maakt dit feit niet anders, zoals hiervoor al is overwogen. Evenmin is van belang dat de consument ervoor had kunnen kiezen om met die Air Miles een ander gratis product te kiezen en/of die Air Miles in te leveren voor het verkrijgen van een korting op weer een ander product. Feit blijft in het onderhavige geval namelijk dat de consument zonder bijbetaling tegen het inleveren van gratis verkregen Air Miles gebruik kan maken van een carwash.  

Gelet op het bovenstaande acht de Commissie het begrip “GRATIS” in dit geval niet ontoelaatbaar en wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie wijst de klacht af.