De bestreden reclame-uiting

Het betreft een paginagrote advertentie in de Volkskrant met de kop:

“Xlens: hét hulpmiddel bij dyslexie of leesproblemen.”

Waaronder in kleiner lettertype:

“Ogen en hersenen worden door kleurenfilters beter of elkaar afgestemd.”

In grote letters op de foto van een kind met het betreffende product:

“ ’We zagen tijdens de test al direct een groot verschil in het lezen’ ”.

Naast deze foto staat onder meer:

“           > Xlens oogonderzoek toont direct aan of de Xlens bril resultaat zal opleveren

            > Wetenschappelijk aangetoond

            > Bij positief Xlens advies: 99% zekerheid dat de problemen verdwijnen

            ….”

In een uitgebreide tekst wordt de ervaring met het gebruik van het product door een kind en zijn moeder uiteengezet. De volgende quotes springen daarbij in het oog omdat deze in groter lettertype zijn afgedrukt:

“Als je dit van te voren tegen me had gezegd, had ik het nooit geloofd.”

“Sinds ik de bril heb, heb ik geen hoofdpijn meer.”

De klacht

Er bestaat geen enkel bewijs dat een optisch instrument zoals deze bril met (verschillend) gekleurde glazen enige invloed heeft op dyslexie. Klager stelt dat de uiting onjuiste informatie bevat en door de uiting onterechte verwachtingen worden gewekt bij ouders van dyslectische kinderen.

Het verweer

Namens adverteerder is onder meer het volgende meegedeeld.  

Het product van adverteerder is een vinding van een professor uit Engeland die daarvoor de Millenium Awards in ontvangst heeft mogen nemen. Sinds de doorstart in 2014 heeft adverteerder geconstateerd dat 1800 personen met het product zijn geholpen. Men schaft het product pas aan indien na onderzoek door adverteerder is vastgesteld dat het zal helpen en kan gebruik maken van een ‘niet-goed-geld-terug’-regeling waarbij de koper het product na 4 maanden kan retourneren. 1800 tevreden personen is voor adverteerder een zeer overtuigend bewijs.

Er is volgens adverteerder veel onderzoek gedaan naar de werking van kleurenfilters en het klopt inderdaad dat de onderzoeken kleinschalig zijn, zeker die welke in het verleden door Xlens zijn geïnitieerd. Een uitgebreid wetenschappelijk onderzoek dat voldoet aan alle eisen is voor een kleine organisatie als Xlens financieel niet haalbaar. Daarnaast staat in de uiting niet dat het wetenschappelijk is bewezen is – er is geen enkele methode of hulpmiddel binnen de dyslexiezorg wetenschappelijk bewezen – maar wordt gebruik gemaakt van eenzelfde terminologie als andere organisaties.

Verder is er in de wetenschap geen eenduidig standpunt over de oorzaak van dyslexie. Er is nooit wetenschappelijk bewijs gevonden waaruit blijkt dat dyslexie een stoornis in de hersenen is. Dat gaf prof. dr. Anna Bosman aan in Balans Magazine van november 2015. Volgens adverteerder gaat de gevestigde orde wetenschappers en dyslexie-behandelaren uit van het inmiddels achterhaalde uitgangspunt dat dyslexie een neurologische aandoening betreft. Recent wetenschappelijk onderzoek aan universiteiten in Frankrijk, Engeland en Nederland toont aan dat er bijna altijd ook sprake is van een visuele verwerkingshout, de zogenaamde tijdspanne. Iets wat een totaal nieuw inzicht op dyslexie behandeling heeft gegeven volgens de wetenschappers (o.a. de publicatie van emeritus hoogleraar A. Van der Ley, waar ook de klager naar verwijst). Uiteraard zijn er partijen te vinden die, mede ter bescherming van commerciële belangen, de filters afraden.

De ervaring van adverteerder is concluderend dat het product als hulpmiddel velen (1.800 personen) geholpen heeft omdat school- en leerprestaties verbeterden en lees gerelateerde klachten als leeshoofdpijn en moeheid verdwenen of verminderden. Adverteerder acht dit zeer overtuigend bewijs dat het product werkt.

De mondelinge behandeling

Klager heeft zijn standpunt gehandhaafd.

Klager heeft daarbij in reactie op het verweer verder medegedeeld dat adverteerder daarin volgens hem geen onderbouwing heeft kunnen geven voor het in de uiting stellen dat sprake is van een wetenschappelijk aangetoonde werking.

Het oordeel van de Commissie
1. De Commissie begrijpt dat klager de uiting misleidend acht omdat daarin ten onrechte de suggestie wordt gewekt dat het product van adverteerder positieve invloed heeft op  dyslexie of leesproblemen, in die zin dat de daarmee verband houdende klachten verdwijnen.

2. De Commissie begrijpt dat het product, de Xlens, een bril betreft waarin kennelijk na advies door adverteerder bepaalde kleurenfilters zijn geplaatst. In de uiting wordt zonder voorbehoud gesteld dat de Xlens “hét hulpmiddel” is bij dyslexie of leesproblemen, leer- en leesprestaties direct verbeteren, letters en woorden niet meer ‘dansen’, concentratie en begrijpend lezen daardoor verbeteren, eventuele leeshoofdpijn verdwijnt, zonder training of medicatie, Xlens oogonderzoek direct aantoont of de bril resultaat zal opleveren en bij positief advies 99% zekerheid geeft dat de problemen verdwijnen en het de enige methode is die succes garandeert. Ter onderbouwing van de inhoud van de uiting heeft adverteerder gewezen op de eigen ervaringen van adverteerder, te weten een aantal van 1.800 kinderen en jongvolwassenen die met het product zijn geholpen sinds medio 2014 en een percentage van 60% de afgelopen 10 jaar van de klanten van adverteerder met een dyslexieverklaring die baat heeft bij het product.

3. Voornoemde eigen resultaten van adverteerder, waaruit de Commissie bovendien begrijpt dat de behandeling niet in alle gevallen effectief is, rechtvaardigen niet de hiervoor genoemde mededelingen in de uiting over de beweerdelijk succesvolle resultaten van het product. Deze resultaten zijn niet controleerbaar. Juist bij een product dat is bedoeld om ingrijpende problemen en klachten te verhelpen, kan niet met een dergelijke oncontroleerbare onderbouwing worden volstaan. Het had op de weg van adverteerder gelegen om aan de hand van onderzoeken haar claims nader te onderbouwen, bijvoorbeeld met resultaten van een onafhankelijk onderzoek, met name nu zij in de uiting stelt dat de resultaten “wetenschappelijk aangetoond” zijn. Aan het overigens niet overgelegde artikel van professor dr. Anna Bosman kan geen bewijs voor de juistheid van de uiting worden ontleend.

In zoverre gaat de reclame gepaard met onjuiste informatie ten aanzien van de van het gebruik van het product te verwachten resultaten als bedoeld in artikel 8.2 aanhef en onder b van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Nu de gemiddelde consument er bovendien toe kan worden gebracht een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet had genomen, is de uiting misleidend en daardoor oneerlijk in de zin van artikel 7 NRC.

4. Dat adverteerder stelt dat zij in de uiting niet spreekt over: “wetenschappelijk bewezen” maar over “wetenschappelijk aangetoond” doet daaraan niet af nu daaraan door de gemiddelde consument dezelfde betekenis zal worden toegekend.

Gelet op het bovenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie acht de reclame-uiting in strijd met artikel 7 NRC. Zij beveelt adverteerder aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken.