De bestreden uiting

Het betreft een billboard van de “Customs Administration of the Netherlands” in de aankomsthal van Luchthaven Eindhoven.

De billboard bevat een foto van een tassenverkoper op een – kennelijk – buitenlandse markt die een toeriste een tas laat zien. De tassenverkoper is gekleed in een lang gewaad en heeft een baard. Op de foto is een pijl geplaatst naar de geshowde tas, met daarin de tekst “Is this ok yes or no?”

Onder de foto staat:

“No. You cannot bring back fake copies of designer products.

Want to know what is allowed? Find out on douane.nl/reizigers”.

De klacht

De boodschap van de billboard is dat je namaakartikelen niet mag meenemen naar Nederland. Om duidelijk te maken dat het om een namaakartikel gaat, is een duidelijk islamitische verkoper afgebeeld die een tas probeert te verkopen aan een blonde vrouw. Door af te beelden dat producten van moslims nep zijn, bevordert de Douane discriminatie. Dit is in strijd met artikel 2 van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Onder dit artikel vallen onder andere de bepalingen uit de Richtlijn Audiovisuele Mediadiensten dat reclame niet de menselijke waardigheid mag aantasten en dat reclame geen vorm van discriminatie op grond van geslacht, ras of etnische afstamming, nationaliteit, godsdienst of levensbeschouwing, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid mag bevatten of bevorderen.

Het verweer

De bestreden billboard maakt deel uit van de voorlichtingscampagne “Is dit OK?”. In deze campagne wijst de Douane reizigers op de regels met betrekking tot wat zij wel en niet in hun bagage mogen meenemen naar Nederland. Hiertoe worden verschillende herkenbare en realistische reissituaties getoond. Op de onderhavige billboard wordt de (verboden) invoer van namaakartikelen aan de orde gesteld. Het blijkt dat veel namaaktassen door reizigers naar Nederland worden meegenomen uit vooral landen in het mediterrane gebied, zoals Turkije, Tunesië en Marokko. Daarom is gekozen voor een herkenbare setting van een mediterrane markt, omdat op dit soort markten zelden echte merktassen worden verkocht. In deze landen wordt de getoonde kleding gedragen, waardoor sprake is van een realistisch en voor de Nederlandse reiziger herkenbaar straatbeeld.

In deze uiting wordt niet gezegd dat het verboden is om namaakartikelen te kopen of te verkopen. Het is alleen verboden deze namaak merkartikelen mee te nemen naar Nederland, zoals onderaan de uiting is vermeld. Met de billboard worden geen mensen met een islamitische geloofsovertuiging of kleding in verband gebracht met illegale activiteiten of wordt het beeld gewekt dat het namaakartikelen betreft omdat een islamitische verkoper is afgebeeld. De billboard is of bevordert daarom geen vorm van discriminatie.

Overigens hebben alle afgebeelde personen toestemming verleend voor de uiting en de boodschap.

Het oordeel van de Commissie

De bestreden billboard heeft tot doel reizigers erop attent te maken dat de invoer van namaak merkartikelen niet is toegestaan. Deze boodschap wordt geïllustreerd door het afbeelden van een voor de gemiddelde consument herkenbaar markttafereel in mediterraan gebied met een verkoper in een voor dat gebied niet ongebruikelijk gewaad. De gewaden zijn plaatsbepaald, niet religieusbepaald. Niet kan worden geoordeeld dat door de enkele afbeelding van deze verkoper bij het gemiddelde publiek een negatief beeld over moslims wordt opgeroepen dan wel bevestigd en dat sprake is van discriminatie. De klacht wordt daarom afgewezen.

Ten overvloede wordt opgemerkt dat de Richtlijn Audiovisuele Mediadiensten niet van toepassing is op een billboardreclame.

De beslissing

De Commissie wijst de klacht af.