De bestreden reclame-uiting
Het betreft een advertentie waarin adverteerder de lezer vraagt om Edukans financieel te steunen. In de uiting staat naast een portret van Nelson Mandela de tekst: “Nelson kreeg een kans, geef Elishama dezelfde kans!”. Daaronder staat een foto van een jongen met daarbij de tekst: “Een kans op onderwijs is een kans op een betere toekomst!”.
Onderin de advertentie staat: “edukans, omdat onderwijs écht helpt”.
De klacht
Klaagsters bezwaar tegen deze uiting is dat daarin ten onrechte wordt gesuggereerd dat Mandela een kans zou hebben gekregen. Tijdens het apartheidsregime waren positieve kansen voor het gekleurde deel van de bevolking vrijwel nihil en als ze er waren, waren ze zelfbevochten. Voorts acht klaagster de uiting schaamteloos en schandalig neerbuigend, nu daarin reclame wordt gemaakt “over de ruggen van hen die niets meer of nog niets terug kunnen zeggen”. Tot slot stelt klaagster dat sprake is van een grote leugen: een ontkenning van apartheid.
Het verweer
Achtergrond van de uiting is dat als aan kinderen in ontwikkelingslanden de kans wordt gegeven naar school te gaan, zij hun dromen kunnen waarmaken.
Nelson Mandela is de eerste in zijn familie die de kans kreeg om naar school te gaan.
Als jong kind, zeker in een ontwikkelingsland, neem je over het algemeen niet de kans om naar school te gaan, maar krijg je die.
Adverteerder heeft zich na het overlijden van Mandela de vraag gesteld of Mandela als één van de iconen zou worden ingezet in de reclamecampagne en heeft gemeend een foto van Mandela in de uiting te moeten plaatsen als eerbetoon aan hem, omdat hij hard heeft gestreden voor gelijke rechten voor iedereen, zeker ook op het gebied van onderwijs. Eén van zijn bekendste citaten was “Education is the most powerfull weapon which you can use to change the world” en adverteerder is ervan overtuigd dat Mandela niets liever had gewild dan dat deze strijd zou worden voortgezet.
Het verwijt van klaagster dat adverteerder apartheid ontkent, is ongefundeerd. Adverteerder is fel tegen apartheid en heeft daarom juist waardering voor het feit dat Mandela zoveel heeft bereikt. Adverteerders doelstelling is ook ervoor te zorgen dat ieder mens, ongeacht afkomst, geslacht, huidskleur of overtuiging dezelfde rechten heeft.
Nadere informatie van de adverteerder
Adverteerder deelde de Commissie, na een vraag daarover, mee dat adverteerder de foto van Mandela voor eenmalig gebruik gekocht heeft bij beeldenbank Hollandse Hoogte.
Het oordeel van de Commissie
Nu adverteerder heeft laten weten de foto van Nelson Mandela voor eenmalig gebruik te hebben gekocht, gaat de Commissie ervan uit dat adverteerder gerechtigd was deze foto te gebruiken.
Adverteerder stelt zich ten doel de onderwijsmogelijkheden in ontwikkelingslanden te vergroten. Hij doet dat omdat het volgen van onderwijs de kans op een betere toekomst vergroot en met deze uiting beoogt adverteerder de lezer ertoe te bewegen om adverteerder financieel te steunen door “KANS” te sms-en naar 4333 waardoor adverteerders doel met € 2,50 per bericht wordt gesteund.
In dit licht acht de Commissie de keuze van adverteerder om Nelson Mandela in de uiting als voorbeeld te stellen begrijpelijk en toelaatbaar, aangezien Nelson Mandela de kans, in de zin van mogelijkheid, heeft gekregen om onderwijs te volgen in een land waar die mogelijkheid niet in ieders bereik lag.
Voorts overweegt de Commissie dat het feit dat Nelson Mandela, die behoorde tot het gekleurde deel van de Zuid-Afrikaanse bevolking, ten voorbeeld wordt gesteld als iemand die ondanks het apartheidsregime kans heeft gezien om onderwijs te volgen, veeleer getuigt van het onderkennen van het bestaan van dit regime. De Commissie acht de uiting derhalve niet onrechtmatig.
Op grond van bovenstaande overwegingen acht de Commissie de klacht ongegrond.
De beslissing
De Commissie wijst de klacht af.