De bestreden reclame-uiting

Het betreft een radiospotje waarin wordt gezegd:
“De Nederlandse vee-industrie, volgens veel experts een broedplaats voor zoönosen. Dat zijn ziektes die overspringen van dier op mens. We weten inmiddels allemaal waar dat toe kan leiden. En toch maakt de regering zich er niet echt druk om. Jij wel? Gebruik dan je stem bij de verkiezingen op 17 maart en help de vee-industrie te veranderen. Kijk voor meer info op wakkerdier.nl.”

Samenvatting van de klacht

In het radiospotje wordt de indruk gewekt dat corona is ontstaan door de intensieve veehouderij in Nederland of dat deze daarvoor in ieder geval een groot gevaar vormt. Dit is niet terecht. Alle deskundigen zeggen dat het gevaar van zoönosen in Aziatische landen ligt, bij vleermuizen en de handel in allerlei wilde dieren op onhygiënische markten. Het gevaar in Nederland op het ontstaan van een virusmutatie is niet aan de orde. Het reclamespotje is puur gericht op angst zaaien bij onwetende mensen om zo bepaalde ideeën over de veehouderij in Nederland op te dringen. Een beetje overdrijven in verkiezingstijd mag, maar onwaarheden vertellen niet.

Samenvatting van het verweer

Adverteerder zegt in het radiospotje dat in de vee-industrie zoönosen kunnen ontstaan en dat we inmiddels allemaal weten welke gevolgen het kan hebben wanneer een ziekte overslaat van dier op mens. Dit is een fundamenteel andere boodschap dan waarvan klager uitgaat. Adverteerder stelt niet dat de Nederlandse vee-industrie verantwoordelijk is voor de huidige Covid-19 pandemie. Wat het spotje wel stelt is dat we inmiddels weten waar een uitbraak van een zoönose toe kan lijden, te weten een pandemie. Er zijn talrijke bronnen waarin virologen en andere instanties verklaren dat de (Nederlandse) vee-industrie een rol kan spelen bij het ontstaan van zoönosen die een pandemie kunnen veroorzaken. Adverteerder noemt in het verweer als voorbeeld vier citaten van Nederlandse hoogleraren virologie, die dit in begrijpelijke taal duidelijk maken. Adverteerder meent daarom dat zij verwijst naar een reëel risico waarvoor door experts wordt gewaarschuwd. Uiteraard is het geen fijne boodschap dat er nog een keer een pandemie kan ontstaan, maar dit is helaas wel de realiteit. De vee-industrie is een risicofactor die aangepakt moet worden. Adverteerder adviseert mensen die dit ook vinden, te stemmen op een partij die kritisch naar de vee-industrie durft te kijken. De radiospot vermeldt geen onwaarheden en appelleert niet zonder te rechtvaardigen redenen aan gevoelens van angst of bijgelovigheid.

Het oordeel van de voorzitter

1)  In het radiospotje wordt gezegd dat volgens veel experts de Nederlandse ‘vee-industrie’ een broedplaats is voor zoönosen, wat in het spotje wordt toegelicht als ziektes die overspringen van dier op mens. Hierna wordt gezegd dat bekend is wat de gevolgen hiervan zijn. Duidelijk is, door het vervolg van het spotje, dat de uiting dient te worden geplaatst in een actuele politieke context, te weten in verband met de landelijke verkiezingen op 17 maart 2021. Tevens is duidelijk dat adverteerder met het spotje ernaar streeft om de luisteraar te laten kiezen voor partijen die standpunten verkondigen die overeenstemmen met de doelen van adverteerder (“Gebruik dan je stem bij de verkiezingen op 17 maart en help de vee-industrie te veranderen”). Van adverteerder is algemeen bekend dat zij een belangengroepering is die zich inzet voor dierenwelzijn.

2)  In het kader van de hiervoor geschetste politieke context acht de voorzitter het toelaatbaar dat adverteerder in het radiospotje stelt dat de Nederlandse ‘vee-industrie’ volgens veel experts een broedplaats voor zoönosen is en dat bekend is welke gevolgen dit kan hebben. De verwijzing naar de experts heeft adverteerder in het verweerschrift onderbouwd. De voorzitter heeft ambtshalve geconstateerd dat de informatie hierover ook te vinden is op de website waarnaar in het radiospotje wordt verwezen. Duidelijk is verder dat adverteerder in het spotje een bezorgdheid uit die is gegoten in de vorm van een politieke mening. Adverteerder ziet de ‘vee-industrie’ als potentieel risico voor het ontstaan van zoönosen, waarbij zij zich baseert op opinies van experts. Dit past bij het doel van adverteerder om “de vee-industrie te veranderen”. Uitingen die met het oog op een maatschappelijk en/of politiek debat duidelijk een bepaalde visie van een belangengroepering (zoals adverteerder) verkondigen, zullen door het publiek als opiniërende uiting worden opgevat, dat wil zeggen als een subjectief bedoelde uiting met een politiek karakter. De ruime vrijheid van meningsuiting die geldt voor dergelijke uitingen brengt mee dat men in die situatie met een eenzijdige mening mag volstaan. Niet kan worden gezegd dat adverteerder daarbij nodeloos angst aanjaagt, gelet op de onderbouwing die zij geeft. Anders dan klager stelt, wordt in het spotje ook niet de indruk gewekt dat corona is ontstaan door de intensieve veehouderij. De uiting is daarom toelaatbaar. Dat niet iedereen, zoals klager die blijkens het klachtenformulier veehouder is, de bezorgdheid van adverteerder deelt, geeft geen aanleiding over het voorgaande anders te oordelen. De voorzitter beslist als volgt.

De beslissing van de voorzitter

Gelet op het bovenstaande wijst de voorzitter de klacht af.