De bestreden reclame-uitingen

Het betreft een radiocommercial en een filmpje op de website van Milieudefensie (en You Tube) waarin bezwaar wordt gemaakt tegen megastallen.

In de radiospot is Martin Gaus te horen die zegt:

“Ik weet heel goed dat koeien, kippen en varkens in megastallen een verschrikkelijk leven hebben. Dierenmishandeling in het groot. Dat kan niet, dat mag niet. Trek de politiek over de streep. Doe mee met Milieudefensie op dierenindewei.nl. Ik teken, Martin Gaus.”

In het filmpje is Martin Gaus te zien die, met een kip in zijn armen, telefoneert met Kamerlid Dion Graus en zegt:

“Ja, met Martin Gaus. Dag meneer Graus. Hallo.

Ja, ik sta hier met een hele blote kip die een rotleven heeft gehad. Die zit in zogenaamde megastallen. Weet u wel, die slachtkippen. Ja, zeven miljoen per week worden er dood gemaakt. En vandaag een fantastisch moment heb ik begrepen: 1 4 4, red een dier. Dion, dit moet de eerste zijn. En ik hoef niet meer te bellen voor de volgende zeven miljoen? En die megastallen, afschaffen die handel. Okay, doen. Dankjewel. Milieudefensie helpt je een handje mee. Dag.” In beeld verschijnt onder meer de oproep “Teken tegen megastallen!”.

De klacht

Er bestaat geen feitelijke of wetenschappelijke onderbouwing voor de bewering in de uitingen dat dieren in megastallen gruwelijk worden mishandeld. Het houden van dieren in grote stallen is in Nederland wettelijk toegestaan en mag niet gelijk worden gesteld aan dierenmishandeling. Ten onrechte wordt in de uitingen een relatie gelegd tussen het houden van dieren in megastallen en strafbare handelingen door veehouders.

Het verweer

In de uitingen wordt het systeem van megastallen aangeklaagd. De reclamecampagne heeft niet tot doel handelingen van individuele boeren aan de kaak te stellen. Er wordt niet gezegd dat dieren in megastallen gruwelijk worden mishandeld. Wel wordt gesteld dat dieren in megastallen een verschrikkelijk c.q. een rotleven hebben, wat door Milieudefensie wordt betiteld als “dierenmishandeling in het groot”. Volgens (deels door adverteerder overgelegde) onderzoeken van de Animal Science Group en de EFSA is in de veehouderij sprake van ernstig en langdurig ongerief. Milieudefensie spreekt daarom van dierenleed, ook al wordt aan de wettelijke verplichtingen van de veehouderij voldaan. In megastallen, waarin het aantal dieren gemiddeld een factor 3,4 groter is dan in een modale stal, is sprake van dierenleed in het groot, wat door Milieudefensie wordt gekwalificeerd als “dierenmishandeling in het groot”. Hierbij wordt uitgegaan van de betekenis van de term “dierenmishandeling” in het dagelijks spraakgebruik. Milieudefensie maakt met deze uitingen gebruik van het grondwettelijke recht op vrijheid tot het verkondigen van een mening.

De mondelinge behandeling

Het standpunt van adverteerder is nader toegelicht.

Het oordeel van de Commissie

In de bestreden uitingen wordt bij monde van Martin Gaus door Milieudefensie stelling genomen tegen het systeem van megastallen en worden luisteraars en kijkers opgeroepen te tekenen tegen megastallen. Het staat Milieudefensie in beginsel vrij haar mening over megastallen te geven en de wijze waarop Milieudefensie dat in de onderhavige reclame-uitingen doet, acht de Commissie niet van dien aard dat sprake is van strijd met de Nederlandse Reclame Code (NRC).  Door Milieudefensie is voldoende onderbouwd dat de leefomstandigheden van dieren in megastallen leiden tot ernstig en langdurig ongerief bij deze dieren. Naar het oordeel van de Commissie overschrijdt de kwalificatie “dierenmishandeling in het groot” die Milieudefensie hieraan geeft, niet de grenzen van het toelaatbare. Daarbij speelt een rol dat het in het kader van een maatschappelijk debat, waarin de onderhavige reclamecampagne gevoerd wordt, niet ongebruikelijk is een standpunt in scherpe bewoordingen duidelijk te maken. De Commissie acht voldoende duidelijk dat de uitingen geen beschuldiging inhouden van het plegen van strafbare feiten door individuele veehouders die dieren in megastallen houden.

Gelet op het vorenstaande wordt als volgt beslist.

De beslissing

De Commissie wijst de klacht af.