De bestreden reclame-uiting
Het betreft de televisiecommercial van T-Mobile voor haar televisiedienst KNIPPR.
In de commercial zijn drie personen te zien, die met kabels omwikkeld op een bank of een stoel zitten en kijken naar een groot, aan kabels hangend scherm waarop 25 beeldschermen met verschillende zenders tegelijk te zien zijn. Bij deze beelden zegt de voice-over:
“Verplicht internet en telefonie afsluiten bij je tv-abonnement?
Betalen voor tientallen zenders waar je nooit naar kijkt?
Hebben wij nog wel wat te kiezen?”
Als de voice-over vervolgens zegt: “Ja! KNIPPR”, is te zien hoe de kabels waaraan het grote scherm hangt breken, het beeld op de beeldschermen wegvalt en de schermen barsten. De kabels om de drie personen springen los en de personen springen hoog in de lucht.
Vervolgens zegt de voice-over: “Ga los met kabelvrije interactieve tv. En kies zelf je eigen zenders. Vanaf € 10,99 per maand.” Deze tekst verschijnt ook deels uitgeschreven in beeld.
De klacht
De klacht wordt als volgt samengevat.
In de commercial wordt KNIPPR, de nieuwe televisiedienst van T-Mobile, aangeprezen als “kabelvrije interactieve tv”. Door deze verwijzing naar ‘kabel’, in één zin gebruikt met ‘televisie’, zal de gemiddelde consument de commercial opvatten als een vergelijking van KNIPPR met de (televisie)diensten van Ziggo die bekend staan als kabeltelevisie. Omdat Ziggo bovendien de grootste televisieaanbieder in Nederland is, zal de referentie aan Ziggo nog sneller worden gemaakt. De commercial voldoet om de hierna volgende redenen niet aan de regels voor vergelijkende reclame.
De televisiedienst KNIPPR wordt gepresenteerd als alternatief voor bestaande televisiediensten zoals die van Ziggo. In de commercial worden de prijs en de keuzevrijheid in het aantal zenders als de relevante kenmerken van KNIPPR genoemd. Daarbij noemt T-Mobile alleen de voordelen van haar eigen dienst, zonder in te gaan op de verschillen met bestaande aanbieders van kabeltelevisie (Ziggo), die niet in het voordeel van T-Mobile uitvallen. Zo is bij T-Mobile het aantal zenders waaruit gekozen kan worden substantieel minder en moet de klant voor iedere extra zender die hij wil ontvangen bovenop het beperkte standaardpakket € 0,99 betalen. Een pakket van 24 zenders is dan al duurder dan het standaardpakket van Ziggo, dat 50% meer zenders en bovendien het on-demand pakket MyPrime bevat.
Overigens is het pakket van minimaal 30 televisiezenders dat Ziggo aanbiedt een uit de Mediawet voortvloeiende verplichting. T-Mobile hoeft niet aan deze wettelijke verplichting te voldoen zolang het aantal aangeslotenen onder de minimumgrens ligt. Zodra echter het minimum klantenaantal wordt gehaald, zal T-Mobile ook aan het wettelijk verplichte aanbod van minimaal 30 zenders moeten voldoen. T-Mobile vermeldt niet wat dit voor de prijs van KNIPPR betekent. Verder is de dienst KNIPPR beperkt tot twee televisietoestellen, terwijl dit aantal bij Ziggo in beginsel onbeperkt is. Omdat de vergelijking van de televisiediensten niet objectief is, wordt de consument door de commercial op het verkeerde been gezet en is de vergelijking in strijd met artikel 6:194a lid 2 a t/m c BW.
Daarnaast worden consumenten in de commercial bewust misleid doordat wordt gesteld dat bij andere aanbieders – lees: Ziggo – het verplicht zou zijn om een internetabonnement af te sluiten bij het televisieabonnement en bij KNIPPR niet. Het omgekeerde is echter het geval. Ziggo biedt een televisieabonnement zonder additionele diensten aan, terwijl KNIPPR onmogelijk te ontvangen is zonder internetabonnement of mobiele-telefonieabonnement met breedband internet. Dit brengt mee dat de commercial ook misleidend is over de prijs. Voor het genoemde bedrag van “vanaf € 10,99 per maand” kan de klant geen televisie kijken in zijn woonkamer, de in beeld gebrachte situatie. Er moet altijd een additionele internetdienst worden afgenomen.
De commercial toont geketende kijkers, wat weerspiegelt hoe klanten aan Ziggo vast zouden zitten en zich willen bevrijden. Dit gebeurt door duidelijk coax-kabels, die Ziggo voor haar diensten gebruikt, kapot te trekken. Dit beeld is niet alleen onjuist, omdat klanten bij Ziggo een los tv-abonnement zonder minimumduur kunnen afsluiten, maar ook nodeloos denigrerend ten opzichte van Ziggo.
T-Mobile heeft tegenover Ziggo verklaard dat zij haar dienst vergelijkt met alles-in-1 pakketten. Ook in dat geval zou de vergelijking onjuist en misleidend zijn, omdat dan appels met peren worden vergeleken en ten onrechte gesuggereerd wordt dat een klant verplicht is extra diensten af te nemen.
Het verweer
Het verweer wordt als volgt samengevat.
Sinds juni 2016 biedt T-Mobile consumenten met KNIPPR interactieve televisie over het internet aan. Consumenten kunnen via iedere internetnetverbinding in Nederland (waaronder gratis wifi) door middel van een app op een device naar keuze of via de website van KNIPPR televisie kijken. Voor het bedrag van € 10,99 per maand ontvangt de consument een basisaanbod van 16 zenders. Tegen betaling kunnen bovenop dit basisaanbod extra losse zenders worden gekozen, welke selectie door de klant iedere maand kan worden aangepast. KNIPPR is beschikbaar voor iedereen, met of zonder T-Mobile abonnement.
Met KNIPPR wordt een tegengeluid geboden voor enerzijds de huidige trend in de tv-markt van bundeling van de (interactieve) televisiedienst met andere netwerkdiensten en vaste telefonie (de alles-in-één of combinatiepakketten) en anderzijds de in de regel grote aantallen zenders die zich in de basispakketten van de interactieve televisiediensten bevinden.
T-Mobile biedt de consument met KNIPPR keuzevrijheid in de te ontvangen tv-zenders, en vrijheid in de keuze waar in Nederland en wanneer men televisie wil kijken en hoe men wil kijken (geen interactieve tv decoders, maar een app op een device naar keuze). Verder biedt KNIPPR vrijheid voor wat betreft het kiezen van een mobiele en/of vaste internet- en/of telefoonaanbieder. De consument kan ook besluiten om helemaal geen internet- of telefonieabonnement af te sluiten, omdat KNIPPR over iedere Nederlandse internetverbinding werkt.
In de commercial komt de keuzevrijheid die de consument met KNIPPR heeft tot uiting door de combinatie van de getoonde personen die gaandeweg loskomen van bank en kabel, met de begeleidende tekst van de voice-over. Met de ‘kabel’ refereert T-Mobile aan een tv-product dat technisch afhankelijk is van een vaste netwerkinfrastructuur/vaste netwerkaansluiting. Nu KNIPPR via elke internetverbinding in Nederland, op ieder (portable) device en op iedere gewenste locatie kan worden bekeken, wordt de consument met KNIPPR “kabelvrij”.
In de commercial wordt geen directe vergelijking gemaakt met Ziggo, zoals in de klacht wordt gesteld. Ziggo is namelijk niet (uitdrukkelijk of impliciet) individueel herkenbaar. Dat de gemiddelde consument direct aan Ziggo denkt wanneer de woorden ‘kabel’ en ‘televisie’ in één zin worden gebruikt, is door Ziggo niet onderbouwd en is ook niet aannemelijk. Met ‘kabel’ wordt in de commercial gerefereerd aan alle soorten kabels, niet alleen aan kabels van een coaxiaal netwerk, zoals dat van Ziggo (en overigens ook van andere aanbieders). Voorts wordt de tekst “kabelvrije interactieve TV” slechts gebruikt om aan de duiden dat het gaat om een televisiedienst die niet via een kabel (wat voor kabel dan ook) geleverd wordt. Deze tekst heeft louter een beschrijvend en informatief doel en refereert niet aan Ziggo. T-Mobile verwijst in dit verband naar een uitspraak van de voorzieningenrechter van de rechtbank Haarlem, waarin is overwogen dat de uitdrukking (van KPN) “Hét alternatief voor kabeltelevisie” door de consument zal worden beschouwd als een aanprijzing van de dienst van KPN in algemene zin en niet de strekking heeft een directe dan wel indirecte vergelijking te maken (Vzr. Rb Haarlem 11 juli 2005, ECLI:NL:RBHAA: 2005:AT9082). De commercial met de tekst “Ga los met kabelvrije interactieve TV” en “Hét alternatief voor kabeltelevisie” hebben volgens T-Mobile dezelfde strekking, waardoor duidelijk is dat in de commercial geen sprake is van een (in)directe vergelijking met Ziggo en/of enige andere kabelaanbieder.
De commercial, waarin wordt losgegaan met kabelvrije interactieve televisie, bevat een aan reclame eigen overdrijving, die temeer blijkt uit de zeer abstracte weergave van een huiselijke omgeving waarin naar twintig schermen tegelijk wordt gekeken. Dit is geen vergelijking met een concurrent.
Tot slot heeft te gelden dat de drie vragen die in de commercial door de voice-over worden gesteld meer zeggen over de eigen televisiedienst van T-Mobile dan over de dienst(en) die andere aanbieders al dan niet aanbieden. De vragen worden namelijk gesteld in opbouw naar de presentatie van de dienst: “Hebben wij nog wel wat te kiezen? JA! KNIPPR”.
Voor zover al sprake zou zijn van een vergelijkende reclame, betreft dit een systeemvergelijkende reclame die voldoet aan de in artikel 6:194a BW en artikel 13 NRC gestelde regels.
In de commercial zet T-Mobile op objectieve wijze twee kenmerken van haar eigen interactieve televisiedienst in brede en zeer algemene zin af tegen de momenteel in de markt zeer gangbare alles-in-één pakketten, die bij meer aanbieders in de markt verkrijgbaar zijn. Bij KNIPPR is de consument namelijk (i) vrij om te kiezen bij welke aanbieder hij zijn internet- of internet-/telefonieabonnement afneemt en (ii) vrij om te kiezen voor uitbreiding van een klein basisaanbod van 16 zenders met extra losse zenders.
In tegenstelling tot hetgeen in de klacht wordt beweerd, bevat de commercial geen prijsvergelijking. De prijs “vanaf € 10,99 per maand” wordt genoemd, maar daarmee wordt niet beweerd dat KNIPPR goedkoper of voordeliger is dan andere aanbieders van interactieve televisie. De commercial bevat evenmin een vergelijking van de keuzevrijheid in het aantal zenders bij KNIPPR en Ziggo. Niet kan worden gezegd dat T-Mobile in haar commercial alle voordelen en kenmerken van Ziggo dient op te nemen. Er is geen sprake van een vergelijking met Ziggo, en bovendien is het belichten van de positieve eigenschappen van T-Mobile in haar commercial inherent aan reclame. De door Ziggo genoemde wettelijke verplichting voor pakketaanbieders – waarvan kan worden afgevraagd of KNIPPR onder deze definitie valt – om een pakket van minstens 30 zenders door te geven aan hun abonnees, gaat pas in op het moment dat de aanbieder 100.000 abonnees heeft bereikt. Dit aantal is bij KNIPPR nog lang niet in zicht. Bovendien is, gelet op het door staatssecretaris Dekker geuite voornemen om de ‘must carry regels’ los te laten, de kans aanwezig dat deze regels niet meer bestaan op het moment dat T-Mobile het aantal van 100.000 abonnees bereikt. T-Mobile hoeft dus niet in haar prijsstelling voor KNIPPR nu al rekening te houden met eventuele prijswijzigingen wegens de must carry regels.
De vraag “Verplicht internet en telefonie afsluiten bij je tv-abonnement?” is geen absolute claim, waarmee wordt gesteld dat de consument bij alle andere aanbieders interactieve televisie uitsluitend in een gebundeld pakket kan afnemen. De vraag betreft een aanprijzing in algemene zin van een kenmerk van de eigen dienst van T-Mobile. De stelling van Ziggo dat de consument bij KNIPPR verplicht is een internetabonnement af te nemen, is niet juist. Met KNIPPR kan de consument interactieve televisie kijken via een vaste of een wifi-aansluiting thuis, maar ook via gratis wifi op een publieke locatie, via een mobiele internetverbinding of via enige andere internetverbinding waarvan de gebruiker niet zelf de eigenaar is.
Op grond van het voorgaande is het standpunt van Ziggo dat T-Mobile in haar commercial bewust een onjuist en misleidend beeld schetst niet juist.
Tenslotte betwist T-Mobile dat de personen in de commercial en de wijze waarop zij worden weergegeven weerspiegelen hoe klanten aan Ziggo vast zitten. De kabel refereert aan een tv-product dat technisch gebonden is aan een vaste netwerkinfrastructuur, wat niet uitsluitend een coaxiale kabel is. Het voorgaande, in samenhang bezien met het feit dat een zekere overdrijving eigen is aan reclame, maakt dat de commercial niet nodeloos denigrerend is jegens Ziggo. De commercial is evenmin in strijd met de goede smaak en/of het fatsoen en/of nodeloos kwetsend als bedoeld in de artikelen 2 en 4 NRC.
Tot besluit merkt T-Mobile op dat zij heeft besloten om, teneinde haar potentiële klanten goed te informeren, voor de volgende ‘flight’ de volgende tekst aan de commercial toe te voegen: “Om KNIPPR te kunnen gebruiken heb je toegang tot het internet nodig. Kijk voor de overige voorwaarden op www.KNIPPR.nl.”
De mondelinge behandeling
Partijen hebben hun standpunten gehandhaafd en nader toegelicht. Voor zover nodig voor de beslissing wordt hierop ingegaan in het oordeel.
Het oordeel van de Commissie
1. Ziggo maakt bezwaar tegen de commercial waarin T-Mobile haar televisiedienst KNIPPR aanprijst, omdat deze commercial volgens Ziggo vergelijkende reclame, die niet voldoet aan de voor vergelijkende reclame geldende regels, betreft. Ziggo acht de vergelijking die naar haar mening wordt gemaakt met Ziggo en de door haar aangeboden (kabel)televisiedienst – kort samengevat – niet objectief, onvolledig, onjuist, misleidend en onnodig denigrerend.
De Commissie overweegt als volgt.
2. In de commercial wordt met de vragen “Verplicht internet en telefonie afsluiten bij je tv-abonnement?” en “Betalen voor tientallen zenders waar je nooit naar kijkt?” de situatie beschreven waarin een televisieabonnement verplicht gecombineerd moet worden met een internet- en telefonieabonnement, en waarin het standaard televisiepakket veel zenders bevat waarin de klant niet geïnteresseerd is, maar waarvoor hij wel betaalt. Door de vraag “Hebben wij nog wel wat te kiezen?” en het antwoord “Ja! KNIPPR” wordt de televisiedienst KNIPPR gepresenteerd als alternatief voor de beschreven situatie. Het vrijkomen uit deze situatie wordt visueel in beeld gebracht door het losbreken van de kabels waarmee de personen in de commercial zittend op een bank en een stoel vastgebonden zijn en het breken van het grote aantal beeldschermen waarnaar zij kijken, waarna de pay-off volgt: “Ga los met kabelvrije interactieve tv en kies zelf je eigen zenders”.
3. De gemiddelde consument zal de commercial aldus opvatten dat T-Mobile zich afzet tegen – en met KNIPPR een alternatief wil bieden voor – de in de markt aangeboden alles-in-één of combinatiepakketten, waarbij interactieve televisie niet als losse dienst kan worden afgenomen en het zenderpakket uit tientallen zenders bestaat. Naar het oordeel van de Commissie kan echter niet worden gezegd dat de gemiddelde consument de commercial zal opvatten als een vergelijking met (de televisiedienst van) Ziggo. Ziggo wordt niet bij name genoemd en het enkele gebruik van de woorden ‘kabel’ en ‘televisie’ in één zin, zoals in de klacht aangevoerd, is onvoldoende om als verwijzing naar Ziggo te gelden. De Commissie beoordeelt de klacht dat de commercial misleidend is daarom los van de door klaagster gestelde vergelijking met Ziggo.
4. In de commercial ligt de nadruk op de keuzevrijheid die KNIPPR zegt te bieden in tegenstelling tot de door grote aanbieders veelal aangeboden combinatiepakketten. Vast staat dat met KNIPPR een los abonnement voor interactieve televisie kan worden afgesloten zonder verplichting om bij T-Mobile bijkomende diensten (internet en/of vaste telefonie) af te nemen. Verder is gebleken dat het basispakket van KNIPPR bestaat uit een beperkt aantal zenders, waaraan tegen betaling desgewenst een of meer zenders kunnen worden toegevoegd. Niet is weersproken dat andere aanbieders veelal televisie in combinatie met een additionele dienst aanbieden en dat deze pakketten tientallen (minimaal 30) zenders bevatten. Niet is in geschil dat de uit de Mediawet voortvloeiende verplichting voor pakketaanbieders om minimaal 30 televisiekanalen aan te bieden in ieder geval op dit moment niet voor T-Mobile geldt, nu zij niet het aantal van 100.000 abonnees op KNIPPR heeft. Daarnaast heeft adverteerder voldoende aannemelijk gemaakt dat deze verplichting niet in de nabije toekomst zal gaan gelden. In zoverre is de in de commercial verstrekte informatie over de keuzevrijheid bij KNIPPR niet onjuist. Anders dan Ziggo heeft gesteld mag T-Mobile in de commercial de voordelen van de keuzevrijheid die haar eigen dienst volgens haar biedt, aanprijzen zonder in te hoeven gaan op de voordelen die de televisiediensten van concurrenten op andere vlakken wellicht bieden.
5. De Commissie acht verder voldoende aannemelijk gemaakt dat de aanduiding “kabelvrij” in de pay-off “Ga los met kabelvrije interactieve tv” niet onjuist is, nu het gebruik van KNIPPR technisch niet afhankelijk is van een vaste netwerkkabel, maar in beginsel via elke internetverbinding op iedere gewenste locatie mogelijk is. De Commissie acht echter voor de gemiddelde consument onvoldoende duidelijk dat toegang tot internet een noodzakelijke voorwaarde is om gebruik te kunnen maken van KNIPPR, ook al is niet van belang door welke provider of op welke manier die internettoegang beschikbaar wordt gesteld. De consument zou de indruk kunnen krijgen dat het enkele afnemen van de dienst KNIPPR voldoende is om televisie te kunnen kijken, zonder erop bedacht te zijn dat gebruik van KNIPPR alleen mogelijk is indien de consument toegang tot internet heeft.
In zoverre acht de Commissie de commercial voor de gemiddelde consument onduidelijk ten aanzien van de gebruiksmogelijkheden van de televisiedienst KNIPPR als bedoeld in artikel 8.2 aanhef en onder b NRC. Omdat de gemiddelde consument hierdoor ertoe gebracht kan worden een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet had genomen, is de commercial op dit punt misleidend en daardoor oneerlijk in de zin van artikel 7 NRC.
De Commissie heeft nota genomen van de mededeling van T-Mobile dat in de volgende ‘flight’ in de commercial zal worden vermeld: “Om KNIPPR te kunnen gebruiken heb je toegang tot het internet nodig. Kijk voor de overige voorwaarden op www.KNIPPR.nl.” Hierin ziet de Commissie aanleiding om de aanbeveling op dit punt te doen ‘voor zover nodig’.
6. In de commercial wordt als prijs voor KNIPPR genoemd: “vanaf € 10,99 per maand.”
De Commissie acht aannemelijk geworden dat de consument die geen aanvulling op het basis zenderpakket wenst, voor de genoemde vanaf-prijs van € 10,99 per maand daadwerkelijk een abonnement op KNIPPR kan afsluiten.
7. Nu de commercial geen reclame betreft waarin direct of indirect een vergelijking met Ziggo wordt gemaakt, acht de Commissie de commercial niet nodeloos denigrerend tegenover Ziggo.
8. Gelet op het voorgaande wordt als volgt beslist.
De beslissing
Op grond van hetgeen onder punt 5 is overwogen acht de Commissie de commercial in strijd met het bepaalde in artikel 7 NRC. Zij beveelt adverteerder voor zover nodig aan om niet meer op een dergelijke wijze reclame te maken. Voor het overige wijst de Commissie de klacht af.